Nội Dung Chính
Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai 2024 sẽ diễn ra tại khu vực Mê cung đá xã Khâu Vai cùng các địa phương của huyện Mèo Vạc (Hà Giang).
Huyện Mèo Vạc có diện tích 574,18 km², dân số năm 2019 là 86.071 người, mật độ dân số đạt 150 người/km².
Huyện Mèo Vạc cùng với các huyện Yên Minh, Đồng Văn, Vị Xuyên là bị thiệt hại nặng trong 2 cuộc chiến tranh biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc. Huyện cũng là điểm sáng trong tinh thần đoàn kết dân tộc khi nhân dân xã Sơn Vĩ (hơn một nửa là dân tộc thiểu số) không sơ tán mà ở lại để đấu tranh và tiếp tế lương thực cho bộ đội.
Địa hình chính yếu của huyện là núi đá vôi, có sông Nho Quế chảy qua. Đất nông nghiệp chiếm khoảng 12.100 ha. Sinh hoạt nông nghiệp là trồng trọt và khai thác các loại cây dược liệu, tam thất, hồ đào,… Ngành chăn nuôi có những gia súc bò, dê, ngựa. Có Quốc lộ 4C (con đường hạnh phúc).
Lễ dâng hương miếu Ông, miếu Bà tại Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai. Ảnh: Kim Tiến |
Phó Chủ tịch UBND huyện Mèo Vạc Ngô Mạnh Cường cho biết, Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2024 với chủ đề “Ấn tượng Khâu Vai” sẽ diễn ra từ chiều ngày 4/5 đến trưa ngày 5/5 (tức chiều ngày 26/3 đến hết trưa ngày 27/3 âm lịch).
Chợ Khâu Vai
Chợ Khâu Vai, còn gọi là chợ tình Khâu Vai, là chợ lễ hội ở bản Khau Vai xã Khâu Vai huyện Mèo Vạc tỉnh Hà Giang, Việt Nam.
Tên gọi “Khau Vai” theo tiếng Tày – Nùng có nghĩa là “đèo Mây – dây Mây“, tuy nhiên nhiều văn liệu đã ghi thành “Khâu Vai“. Du khách có thể gọi chợ là chợ Phong Lưu. Hàng năm chợ chỉ họp một lần vào ngày 27 tháng 3 âm lịch. Chợ đã có từ gần 100 năm nay, trong đó có nguồn nói là từ năm 1919.[4]
Ban sơ chợ gần như không có người bán, người sử dụng hóa đúng nghĩa mà chỉ có một số người bán đồ ăn uống phục vụ cho những người về đây họp chợ. Vì đây là địa điểm để người ta tìm đến nhau, sau một năm (cũng có lẽ là nhiều năm) xa cách, chính yếu là những người có mối tình trắc trở, yêu thương nhau thực sự, nhưng vì một lý do nào đó không lấy được nhau, nay mỗi người đều có duyên phận riêng của mình. Đúng ngày này, họ hẹn nhau về đây để tâm sự, thông báo cho nhau cuộc sống riêng của mỗi người, ôn lại những tình cảm xưa. Có rất nhiều đôi vợ chồng cùng nhau đến chợ; đến nơi, vợ đi tìm bạn của vợ, chồng đi tìm bạn của chồng, họ không ghen tuông, không bực bội, mà tôn trọng nhau, tôn trọng bạn của vợ, của chồng mình; họ coi đó là sự linh thiêng, là bổn phận và trách nhiệm trước cuộc sống tinh thần của người bạn đời.
Nguồn gốc chợ Khâu Vai
Sự xuất hiện của chợ tình bắt nguồn từ truyền thuyết về chàng Ba, cô Út. Chàng Ba người dân tộc Nùng, nhà ở Khau Vai, khôi ngô tuấn tú, hát hay, thổi sáo giỏi nhưng nhà nghèo. Cô Út xinh xắn là con một tộc trưởng người Giáy. Hai người yêu nhau nhưng gia đình cô Út không chấp thuận vì chàng nghèo và khác dân tộc không cùng con ma, không cùng phong tục tập quán; con trai người Nùng không thể lấy con gái người Giáy làm vợ.
Chàng và nàng trốn nhà đưa nhau lên hang núi Khau Vai sống. Gia đình, họ tộc cô gái vác súng kíp, cung nỏ sang nhà trai chửi mắng chàng Út phá lệ đưa cô gái ra rừng. Gia đình chàng trai cũng mang gậy gộc, súng, dao ra chửi bới nhà gái. Từ hang núi nhìn xuống cảnh máu chảy, đâm chém nhau giữa hai họ, thương cha, thương mẹ, thương dân bản hai làng bỗng trở nên thù hận nhau chỉ vì tình yêu của mình nên cả hai chia tay nhau và về làng, thề kiếp sau sẽ thành vợ thành chồng. Ngày họ chia tay là ngày 27/3, người dân trong vùng lấy ngày đó làm ngày họp chợ.
Khi đôi trai gái chia tay nhau, họ đã cắt máu thề: Dù không lấy được nhau nhưng mỗi năm, cứ đến ngày 27/3 họ lại lên Khau Vai hát cho nhau nghe, kể với nhau những thầm kín ấp ủ trong lòng trong suốt một năm xa nhau. Họ tâm tình, ca hát hết đêm rồi đến hết đêm hôm sau rồi lại trở về với cuộc sống ngày thường. Ngày cuối cùng của cuộc đời, họ lại đến với nhau. Họ tìm đến gốc cây rừng và ngồi bên hòn đá thề năm xưa, ôm chặt nhau cùng đi vào cõi vĩnh hằng. Họ ra đi cũng đúng vào ngày 27/3 – ngày mà năm nào họ quyết định chia tay và cũng là ngày họp chợ. Dân làng đã dựng hai miếu thờ là “miếu Bà” và “miếu Ông” ngay chính nơi họ mất để tưởng nhớ về mối tình trai gái
Trở thành lễ hội văn hóa
Lễ hội sẽ có hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao phong phú, đa dạng, như: Lễ dâng hương miếu Ông, miếu Bà; thi leo cột chinh phục tình yêu, đánh yến, trình diễn thổi khèn Mông, múa nhảy lửa, múa trống đồng, kéo nhị, điệu nhảy trên cây của dân tộc Lô Lô, trình diễn múa kiếm và múa trống của dân tộc Giáy; thi chim Họa Mi hót, trưng bày, giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương.
Ngoài ra, du khách còn được tham quan, trải nghiệm khám phá thung lũng hoa tam giác mạch, hoa sao nhái, hoa cúc, cầu tình yêu tại Mê cung đá; trải nghiệm khám phá chinh phục tuyến đi bộ Vách đá trắng Mã Pì Lèng, Làng văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Mông thôn Pả Vi Hạ, xã Pả Vi…
Đặc trưng là chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng khai mạc Lễ hội sẽ diễn ra vào tối 26/3 âm lịch tại bục diễn Mê cung đá xã Khâu Vai.
Phiên chợ tình độc đáo tại xã Khâu Vai bắt đầu vào năm 1919, trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, hơn 100 năm qua vẫn luôn giữ vẻ yên bình, không ầm ĩ, náo nhiệt nhưng chất chứa bao tình cảm của đôi lứa yêu nhau mà không đến được với nhau.
Chợ không phải là nơi giao thương, bán sỉ các mặt hàng nông sản hay nhu yếu phẩm mà là nơi sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng dân gian, mỗi năm chỉ họp duy nhất một ngày.
Chuyện tình Khâu Vai đã làm nên huyền thoại của Chợ Phong lưu Khâu Vai (chợ tình) nơi Cao nguyên đá Đồng Văn – Hà Giang.
Chuyện kể về mối tình trắc trở của chàng Ba – chàng trai người Nùng hiền lành, dũng cảm nhưng nghèo khó và nàng Út – cô con gái xinh xắn, nết na của Tộc trưởng người Giáy quyền quý, cao sang.
Vì những luật tục khắt khe của người khác tộc, vì ngăn cách thân phận hèn sang, chàng Ba – nàng Út không thể ở bên nhau, chỉ có lẽ nguyện chết cùng nhau.
Cảm thương mối tình tuyệt đẹp, đồng bào các dân tộc trên Cao nguyên đá đã chọn ngày 23/7 âm lịch hàng năm – ngày hẹn hò của chàng Ba và nàng Út ngày trước – là ngày những đôi tình nhân không nên duyên được với nhau có lẽ tìm gặp “người xưa” để tâm sự, thăm hỏi, sẻ chia nỗi lòng dù cả hai đều đã có gia đình riêng.
Chợ Phong lưu Khâu Vai ra đời từ đó, ghi dấu một phong tục vô cùng độc đáo của đồng bào vùng cao Hà Giang.
Nhằm ghi nhận và bảo tồn giá trị độc đáo của phiên chợ này, năm 2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định đưa “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Chợ Phong Lưu Khâu Vai” tỉnh Hà Giang vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
Theo GD&TD
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Thông tin được cung cấp chỉ mang tính chất thông tin chung, quangcaouae.com không đưa ra bất kỳ tuyên bố hoặc bảo đảm nào liên quan đến thông tin, bao gồm nhưng không giới hạn bất kỳ sự tuyên bố hoặc bảo đảm về tính thích hợp cho bất kỳ mục đích cụ thể nào của thông tin theo phạm vi cho phép tối đa của pháp luật. Mặc dù đã nỗ lực để đảm bảo rằng thông tin được cung cấp trong bài viết này là chính xác, đáng tin cậy và hoàn chỉnh vào thời điểm đăng tải, nhưng thông tin được cung cấp trong bài viết này không nên được dựa vào để đưa ra bất kỳ quyết định tài chính, đầu tư, bất động sản, giao dịch hoặc pháp lý nào. Thêm vào đó, thông tin không thể thay thế lời khuyên từ một chuyên gia được đào tạo, người mà có thể xem xét, đánh giá các sự kiện và hoàn cảnh cá nhân của bạn, và chúng tôi không chịu bất kỳ trách nhiệm nào nếu bạn sử dụng những thông tin này để đưa ra quyết định.